JAKOŚCI “ ŚRODOWISKA WEWNĘTRZNEGO”: KRYTERIUM STĘŻENIA CO 2

Już w 1984 roku Światowa Organizacja Zdrowia informowała o syndromie SBS – Syndromie chorych budynków. WHO za “chory budynek” uznaje taki, w którym ponad 1/3 użytkowników uskarża się na złe warunki -niekorzystny mikroklimat. Choć w rzeczywistości to nie „budynki chorują”, a ludzie, bo to im szkodzi zła JAKOŚCI “ ŚRODOWISKA WEWNĘTRZNEGO” . SBS – Syndrom chorego budynku powoduje u jego mieszkańców lub użytkowników szereg nieprzyjemnych objawów, takich jak między innymi: podrażnienie błon śluzowych, utrudnione oddychanie, bóle głowy, zawroty głowy, omdlenia, uczucie przemęczenia, mdłości. Do przyczyn SBS zalicza się także hałas, wibracje, zjawiska radiacyjne i elektrostatyczne, zanieczyszczenia biologiczne, zanieczyszczenia chemiczne Wszyscy wiemy, że człowiek oddycha wydzielając CO 2 . Sprawa niby prosta, ale w przeciwieństwie do bydła „medycyna pracy” i specjaliści od budownictwa do tej pory nie widzą w tym zagrożenia: czy człowiek oddycha zdrowym powietrzem, czy nie. Jak wpływa „zaduch” na samopoczucie ludzi, wielu doświadczyło będąc w zatłoczonym kościele, albo na jakieś sali. Jeśli nie doświadczyliśmy tego sami, to być może widzieliśmy jak mdleją dzieci i starsze osoby? Ponieważ samopoczucia ludzi i zagrożenie ich zdrowia i życia w przypadku CO2 nie mierzy się żadną obiektywną metodą, to postaram się w możliwie prosty sposób naświetlić ten problem dla nabywców mieszkań, użytkowników i urzędników. Badaniami nad jakością powietrza zajmowano się już dawno temu między innymi: Max Joseph Pettenkofer ( ur. 1818 umarł 1901) W trakcie badań określił wymogi minimum higienicznego jakości powietrza wewnętrznego dla ludzi, dziś najczęściej mylony z normą w UE: < 1000 ppm CO 2 (1858), i wymóg dobrej jakości powietrza: < 700 ppm CO 2 – o którym obecnie prawie się nie wspomina. Badaniami szkół również ponad 100 lat temu zajmował się Prof. Med. Elias Heyman (1829-1889), Instytut Karolińska, Szwecja. Jego pomiary stężenia CO 2 w szkołach wykazały ( co trwa do dziś):
– bez wentylacji: = 5000 ppm CO 2 i nieznaczną wentylacją: 1500-3000 ppm CO 2.

Zgodnie z wynikami obserwacji i obliczeń Hooker przy stężeniu 400 ppm w powietrzu atmosferycznym zalecił standard wzrostu stężenia S CO2 tylko o 200 ppm czyli do 600 ppm (1875 -Hooker J.D. On the Theory of Ventilation https://royalsocietypublishing.org/doi/pdf/10.1098/rspl.1874.0027).

W Polsce trudno wskazać kto badał to zagrożenie, ale można wskazać jedyny ciekawy podręcznik Wentylacja i ogrzewnictwo – Emil Koryń, PW Rolnicze i Leśne [1], który w wydaniach z 1959 i 1961 autor pisze „do stałego przebywania ludzi dopuszczalna koncentracja CO 2 wynosi 0,7 l/m3 (czyli 700 ppm), przy czasowym przebywaniu — 1,25—2 l/m3 (czyli 1250 – 2000 ppm). W pomieszczeniach dla zwierząt dopuszcza się koncentrację CO 2 do 3 l/m 3 (czyli 3000 ppm) , w zależności od gatunku zwierząt i warunków chowu. Co oznaczało lepsze warunki dla człowieka niż bydła. W III wydaniu z 1968 zostało to zmienione na: W pomieszczeniach przeznaczonych do stałego przebywania ludzi dopuszczalna koncentracja CO 2 wynosi 0,15% objętości ( 1500 ppm). Czasowo natomiast można przebywać w pomieszczeniu o dopuszczalnej zawartości granicznej CO 2 równej 0,5% (5000 ppm). W pomieszczeniach dla zwierząt dopuszcza się koncentrację CO 2 w granicach od 0,25% do 0,30%, w zależności od gatunku zwierząt i warunków chowu. Widzimy jak bydło jest dalej chronione, a dla ludzi wraz z normą PN-64/B03430 podnosi się maksymalnie dopuszczalne wartości powyżej (0.3%) 3000 ppm, powyżej wartości szczytową powietrza w schronie w okresie II Wojny Światowej [2].

W poradniku Recknagel i inni: OGRZEWANIE I KLIMATYZACJA. Wydawnictwo : EWFE 94/95 [2] Tabela 124-1 str. 73: „0.4% CO 2 – zaczyna się uciążliwość w pomieszczeniach ucisk w głowie uczucie duszenia się”. Nie trudno zauważyć, że wydanie III 1968 r. [1] zawiera zapisy i tab.2 z PN -64/B-03430.

Architektura jest odzwierciedleniem stosunków politycznych, ekonomicznych i społecznych okresu, w którym powstaje. Okres od 1956 r zalicza się do czasów Dyktatury Ciemnoty 1957 r.: „Tow. Wiesław stwierdził, że należy przystąpić do likwidacji obecnego systemu bezpłatnego otrzymywania mieszkań od państwa i jako Prezes Rady Ministrów wydał 22 maja 1965 Uchwałę nr 122 zmuszającą spółdzielczość do przyjęcia zasad budownictwa oszczędnego – czyli życia w koszmarnych “dziuplach”. Po II W. Świat. w Polsce korzystano z podręczników naszych sąsiadów ( Niemieckich i Rosyjskich) [1]. Wg. Gesundheitstechnische Gesellschaft dyskusje „Ozonowanie i wentylacja”. Gesundh.-Ing., t. 77, s. 123/124, 1956. i normy DIN 1946-2 wprowadzono 20 m 3 /h dla 1 osoby, a za nią PN -64/B-03430.

Ta PN została zmodyfikowana w 1974 r i w 1983 r. Przywołana w – warunkach technicznych (WT) to PN-B-03430:1983/ Az3:2000 (pomimo, że została wycofana 07-09-2015, przez PKN). Wszystkie one zakładały przyjęcie wymiany powietrza nie mniej (o czym się stale „zapomina”) niż 20 m 3 /h na 1 osobę, bo nawet tego minimum się nie zapewni z uwagi na klimat, kominy i okna. Wiemy też, że w tamtych czasach z uwagi na normatywy (m 2 / 1osob) mieszkania były małe. Teraz już mamy wolny rynek i 1 osoba może mieć ile chce m 2 . Wadą normy jest fakt, że mieszkania mające taką samą wentylację – zgodnie z PN mogą mieć duże różnice kubatury kuchni, łazienki, czy też sypialni i stąd zalecane wymiany ilości powietrza m 3 /h, a nie krotności wymian powietrza jak było pierwotnie w tabeli 2 [1] mogą dawać duże różne nawet dla jednego osiedla, czy też sąsiednich mieszkań. Większe pomieszczenie jest trudniej przewietrzyć. W naszych mieszkaniach „właścicielami powietrza” są : architekci, inż. bud., inż. sainit., mistrzowie kom. , urzędnicy i administratorzy. Nie my! O ile o to sami nie zadbamy!!!

Kiedy już skrótowo poznaliśmy historię związaną z wentylacją, to teraz warto wspomnieć o „zaduchu” i ekstremalnych przypadkach oraz ustaleniach: Jako pierwsze przytoczę przypadek Sylwii, która straciła przytomność na lekcji WF i doszło do zatrzymania akcji serca, co spowodowało jej chorobę: Po ponad 10 latach Sąd uznał, że to gmina Opatów odpowiada za uszczerbek na zdrowiu uczennicy. http://czestochowa.wyborcza.pl/czestochowa/7,89625,23013334,sad-czestochowa-gmina-opatow-ma-placic-za-dramat-uczennicy.html.

W drugim przypadku Rocznica tragicznej śmierci antyterrorysty – jeszcze nie ustalono winnego: Co dalej ze śledztwem? Antyterrorysta zasłabł, na dusznej sali, resztą sił doszedł do okna i zanim wypadł musiał pokonać około 0.5 m parapetu, tu jego serce przestało bić. Gdy spadł na chodnik, to już był martwy. Umarł przed upadkiem i do dziś nie wiadomo dlaczego. Wiadomo, że było 26 o C i duszno. https://wiadomosci.wp.pl/rocznica-tragicznej-smierci-antyterrorysty-co-dalej-ze-sledztwem-6395720678876801a

Nieuchronność postępu, warto samemu przeczytać jak problemy z wentylacją dla użytkowników opisuje rzeczoznawca [3]: On jest pewny, że nikt nie wie jak działa wentylacja naturalna: ani projektant, ani kierownik budowy i inspektor nadzoru. „Człowiek po szkole zawodowej kominiarz” (jak i po studiach) też nie wie, bo sam to wielokrotnie sprawdzałem, że odbierane i kontrolowane są pomieszczenia w upał i te bez wentylacji: W budownictwie dla ludzi Dyktatura Ciemnoty jest trwała!

Tym czasem w „Mikroklimat w oborze” [4] pisze: „Wzmożone stężenie CO 2 przekraczające 0,1 % = 1000 ppm zmniejsza częstotliwość i zwiększa głębokość oddechu zwierząt…..Stężenie przekraczające 0,4 % prowadzi do zatrzymania CO 2 w tkankach zwierząt i do poważnych zaburzeń”. Choć przepisy dopuszczają dla zwierząt stężenia S CO2 < 3000 ppm, to specjaliści zalecając dobrą wentylacje piszą o S CO2 < 1000 ppm. Z tym, że tam nie ma żartów, gdyż kontrolę stężenia CO 2 z urzędu prowadzą lekarze weterynarii. Przy każdym przekroczeniu zaleceń lekarz ma obowiązek: wydania decyzji administracyjnej: zagrożenie usunąć -1 mc. Przy dużym przekroczeniu zawiadamia organy ścigania.

W szkołach dalej jest tak samo jak opisał to Prof. Med. Elias Heyman. Choć pisze się też, że: „Zdolności adaptacyjne organizmu ludzkiego pozwalają jednak na zachowanie niezmienionej aktywności nawet przy stężeniu osiągającym wartość do 0,15%”. Nieznaczne przekroczenie tej wartości powoduje już łagodny stres metaboliczny (przyspieszenie oddechu, zaburzenie kwasowo- zasadowej równowagi krwi). Wyższa wartość stężenia CO 2 w powietrzu wdechowym, zwiększa jego ciśnienie parcjalne we krwi (hiperkapnia) [5] Zachowanie aktywności nie oznacza zachowanie zdrowia, co można sprawdzić: acceptable levels: < 600 ppm CO 2 [6]. W [7] podają już > 1000 ppm Spodziewana ogólna senność, 2500 – Niekorzystne skutki zdrowotne, 5000 ppm – Może prowadzić do poważnego niedoboru tlenu powodującego śpiączka i nawet śmierć.

Te informacje są zbieżne z [1]. WHO podaje, że 1/3 nie czuje zagrożenia zaduchem, ale przecież nie musimy szukać eksperta, bo: “Dzięki BZ30 (Rejestrator stężenia CO 2 ) dowiesz się więcej: dlaczego uczniowie klasy 5b są wiecznie zmęczeni i brak im koncentracji? Czy wynajmowane mieszkanie jest źle wietrzone?” Nieugięci orędownicy smrodu wpadają co rusz na „genialny pomysł”, aby nie wietrzyć pomieszczeń: podnosząc ceny energii, strasząc smogiem – bo pyły PM2.5 są groźne, to: Nie wietrz mieszkania [8]. Takie pomysły mają urzędnicy nie mający wentylacji, mogą to być trwałe uszkodzenie mózgów [7, 8]? Tej głupocie, stratom ciepła i innym zagrożeniom można jednak zapobiec nawet przy obecnym systemie, co sprawdziłem, można stać się „Właścicielem Powietrza” instalując rekuperator.

Literatura:
[1] Wentylacja i ogrzewnictwo – Emil Koryń, PW Rolnicze i Leśne polecam wyd. II z 1964.
[2] Recknagel , Springer , Honmann , Schramek: OGRZEWANIE I KLIMATYZACJA. Wydawnictwo : EWFE 94/95
[3]Nieuchronność postępu http://www.pierwszy.nowiec.pl/images/artykuly/wentylacja.pdf
[4] Maria Jezierska http://www.modr.mazowsze.pl/poradv-dla-rolnikow/produkcia-zwierzeca/197-mikroklimat-w-oborze
[5] System wentylacyjny Schulbox 750H dla szkolnictwa. Dike Błocka https://www.pasywny-budynek.pl/kategorie/artykuly/polecany-artykul/system-wentylacyjny-schulbox-750h-dla-szkolnictwa
[6] Engineering ToolBox https://www.engineeringtoolbox.com/co2-comfort-level-d_1024.html
[7] Extech CO220: Desktop Indoor Air Quality CO2 http://www.extech.com/resources/CO220data.pdf
[8] Chroń swoje zdrowie. https://powietrze.malopolska.pl/chron-swoje-zdrowie/

DODATEK

Is CO2 an Indoor Pollutant? Direct Effects of Low-to-Moderate CO2 Concentrations on Human Decision-Making Performance https://ehp.niehs.nih.gov/doi/10.1289/ehp.1104789

Czyli jak ogłupić ludzi, bo: W głupocie i tępocie żyje się w szczęściu i cnocie” – staropolskie [9]. Uczeni z Uniwersytetu Stanforda: „Ludzie na świecie ciągle głupieją i jest to już stały trend”. https://zmianynaziemi.pl/wiadomosc/ludzie-swiecie-ciagle-glupieja-jest-juz-staly-trend

„Władza po prostu próbuje na wszelkie sposoby wychować swoich poddanych na tępe bio-roboty, które zajmuj się konsumpcją i zarabianiem pieniędzy na swoich panów z kasty rządzącej i urzędniczej”. Np.: [3] 1.”Wojna na górze. To tak jak w wojnie trojańskiej ludzie na dole, a bogowie na Olimpie. W przypadku wentylacji Olimpem jest dach, a bogami kominiarze.

2. Norma wentylacyjna przewiduje osiągnięcie wydajności normowej wentylacji przy różnicy temperatur 80 C”.
3. No i kto by się chciał zajmować przy tak porywających problemach wentylacją naturalną, skoro w niej chodzi tylko o ruch powietrza i to raczej bez żadnego napędu”

Widzimy więc, że problem uprawnionych z wentylacją naturalną (grawitacyjną) w najbardziej uproszczonym ujęciu w praktyce sprowadza się do nie znajomości roli „g” z Prawa Newtona.

Kolejny mędrzec: „Które domy w Trójmieście są najlepsze do zamieszkania”?: Co do stolarki okiennej: powszechne stały się okna PCV – bardzo szczelne. Ta szczelność powodowała, że wentylacja grawitacyjna przestawała działać”. A ja jestem pewien, że w czasie odbioru końcowego wentylacji mojego budynku 20.08. 1996 żaden komin nie miał prawa działać, choć budynek nie miał drzwi i były szpary pod oknami – taki mamy klimat. Ale urzędnik UM przyjął taki dokument! Ba oprócz ciągu w upał, kominiarz widział ławy kominiarskie, których nie ma, bo nigdy ich nie było. Kto odpowiada za to – nabywca, nie kominiarz, nie urzędnik nie autor: https://dom.trojmiasto.pl/Ktore-domy-w-Trojmiescie-sa-najlepsze-do-zamieszkania-n54872.html#tri

Być może w kolejnym pokoleniu po pokoleniach X, Y, Z, będą tacy co zechcą uzyskać „różnicę temperatur 80 C” „zgodnie z zaleceniem normowanej wentylacji” rozpalą ognisko, albo instalując w sypialni grzejniki – opiekacze?

Objawy zagrożenia towarzyszące człowiekowi w miarę wzrostu stężenia CO 2 wg. [6] .

Rytm dobowy działania kortyzolu hormonu stresu pokazano np. w: http://www.biol.uw.edu.pl/zfz/wp-content/uploads/2017/12/W14-18_01_18.pdf

Aż trudno uwierzyć, że złe samopoczucie przy dużych S CO2 i wysoki poziom kortyzolu (naturalny Hormon stresu – naturalny steryd, którego najwięcej jest największy nad ranem) nie kojarzy się z coraz gorszą wentylacją mieszkań: „powszechne stały się okna PCV – bardzo szczelne. Ta szczelność powodowała, że wentylacja grawitacyjna przestawała działać”. Np.: „Co do sypialni to w godzinach 4-6-7 rano jest też najwięcej zgonów” http://ludzie.info/ciekawe-strony.php. Problem z sypialnią jest tym większy, że nasz mózg też śpi i ma „wypoczynek” chyba w nieodpowiednim czasie, bo zgodnie z teoriami homeostazy Waltera B. Cannona1932 r „reakcją „walcz lub uciekaj” przez przyspieszenie akcji serca, podniesienie ciśnienia krwi oraz uwolnienie glukozy do krwi” a my nie czujemy zaduchu i nie uciekamy, bo akurat wtedy mózg śpi – kurczy się i woda przemywa go z toksyn ( woda gazowana nie!) . Mamy pecha, bo dopóki żyjemy to oddychając wydzielamy CO 2 i stąd: „Obniżając lokalnie pH powodując jego zakwaszenie. Zakwaszenie to jest skutkiem reakcji CO 2 z lokalną wodą znajdującą się w płynach kostnych, a dokładniej tworzeniem się w pobliżu komórek kwasu węglowego łatwo dysocjującego na H + oraz CO 32- ”. Chcących poznać problem z biomineralizacją w organizmie człowieka polecam książeczkę o tym „ jak rozmnażają się kryształy” Prof. .M. Pawlikowskiego i artykuły [10 -12]. Skutkiem ograniczenia ilości powietrza zewnętrznego doprowadzanego do pomieszczeń budynków przez oszczędność energii, przy jednoczesnym występowaniu wewnątrz czynników szkodliwych i uciążliwych, co powoduje między innymi powstawanie zjawiska tak zwanego „syndromu chorego budynku” (SBS -Sick Building Syndrome), objawiającego się u ich użytkowników szeregiem niedyspozycji zdrowotnych oraz chorób. Jest on także przyczyną wystąpienia między innymi astmy, chorób nowotworowych, wieloczynnikowej nadwrażliwości chemicznej, w tym alergii, czy tak zwanego zespołu przewlekłego zmęczenia. W D. Robertson, 2006 na Rys.1 jasno widać, że optymalne dla człowieka pH ≈7.35 -7.45 jest tylko w zakresie 320-380 ppm CO 2 , a powyżej 600 ppm mamy już pH 7 i drugi stopień dysocjacji, oraz silne działanie kwasu węglowego, które może uszkadzać wiele organów Nie da się zastąpić naturalnego HCO 3- alkalicznego bufora, antyoksydantami. Tradycyjnie pH definiuje się jako:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Skala_pH

Całkowitej emisji CO 2 jest zdefiniowany jako suma kwasu węglowego i wodorowęglanów:

Dwutlenek węgla (CO 2 ) w wodzie dysocjuje dwustopniowo – może stracić jeden lub dwa protony.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Kwas_węglowy.
Hem, J.D. (1985) Study and Interpretation of the Chemical Characteristics of Natural Water. 3rd Edition, US
Geological Survey Water-Supply Paper 2254, University of Virginia. Fig.19. https://pubs.usgs.gov/wsp/wsp2254/pdf/wsp2254a.pdf

Wykres Herma uwzględniający rozpuszczalność CO 2 w wodzie.( Od stężenia CO 2 zależy forma występowania rozpuszczonego CO 2 i ich aktywność).

Dodatkowa literatura w zakresie badań tkanek chorego człowieka:
[ 9] „ignorancja częściej jest przyczyną pewności siebie, niż wiedza” https://pl.wikipedia.org/wiki/Efekt_Dunninga-Krugera
[10] MINERALIZACJA GUZÓW NOWOTWOROWYCH PŁUC . http://journals.bg.agh.edu.pl/AUXILIARY/2013-15/aux2013-15-02.pdf
[11] Osteoporosis as A Source of Tissue Mineralization Research on Osteoporosis Therapy and Dissolution of Arterial Mineralization. Maciej Pawlikowski http://yadda.icm.edu.pl/baztech/element/bwmeta1.element.baztech-8e40f572-a0d0-458d-aa87-a39a53577086/c/aux2015-19-03.pdf
[12] Biomineralogy of Angiotensyn Maciej Pawlikowski http://www.fortunejournals.com/articles/biomineralogy-of-angiogenesis.pdf

Informacja dla lekarzy: „Ostatnie tchnienie” Każdy kto umiera ma z tym problem, gdy serce się zatrzymuje, to najczęściej się umiera i już się nie oddycha – nawet Sylwia, czy antyterrorysta [7].